Operatie Kazuifel

Hoe het lijk van de collaborerende priester Verschaeve 45 jaar geleden in het geheim opgegraven werd

Beruchte passage uit Vlaamse geschiedenis verfilmd door Iwein Segers

Komiek Iwein Segers heeft een kortfilm gemaakt over van de meest opmerkelijke verhalen uit de geschiedenis van het Vlaams nationalisme. ‘Operatie Kazuifel’, waarin onder anderen Jelle De Beule en Jeroen Lenaerts (Tim uit ‘Thuis’) meespelen, is een zwarte komedie over de opgraving van Cyriel Verschaeve (1874-1949), de omstreden priester, dichter en collaborateur. Maar de werkelijkheid was nog veel waanzinniger.
De meesten kennen Segers wellicht nog als de stem in het Vier-programma ‘Komen Eten’ waar hij een jaar later ook plots moest verdwijnen. Nadien ging hij vooral acteren, schrijven, en nu dus ook regisseren. En het is meteen een opmerkelijke film geworden. ‘Operatie Kazuifel’ gaat over een van de absurdste passages in de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. “Absurdisme, extremisme en romantiek komen samen. De operatie was gewoon te gek voor woorden”, legde Segers deze week nog aan Knack uit waarom hij het verhaal verfilmde.

Segers zelf speelt een creatieve mislukkeling die de operatie op film vereeuwigt. Jeroen Lenaerts ( vooral bekend als Tim uit ‘Thuis’) speelt Erik Petterson, een knipoog naar de leider van het commando dat de opgraving uitvoerde. Hun groepje bestaat verder nog uit de knullige krachtpatser (Rik Willems) en een racistische bullebak, gespeeld door Jelle De Beule.

In het echt telde het gezelschap acht mannen van de Vlaamse Militanten Orde (VMO), een organisatie die vooral bestaat uit extreme Vlaams-nationalisten en ex-collaborateurs en geleid werd door Bert Eriksson (1931-2005). Hun missie: de in 1949 overleden Verschaeve van Tirol in het geheim naar Vlaanderen brengen. Ze wilden de priester, hun held, een laatste rustplaats geven in ‘heilige Vlaamse grond’. Die missie kreeg de naam Operatie Brevier. “Het idee om een beruchte collaborateur op te graven in Oostenrijk is op zich al knettergek, en de uitvoering was dat nog meer”, aldus Segers.

Naast de lijkkist in de auto
In de nacht van 10 op 11 mei 1973 werd het lijk van Verschaeve ontgraven. Ze klommen over de muur van het kerkhof waar Verschaeve begraven lag, waarna ze ontdekten dat het hek gewoon openstond, zo staat er in het boek dat Eriksson in de jaren 90 schreef over de operatie, te lezen. Het is diezelfde leider zelf die de lijkkist in de iets te krappe laadruimte van een hun auto zou gewrongen hebben. Twee kompanen kregen vervolgens het bevel om – geloof het of niet – tot aan de Oostenrijkse grens naast Verschaeve te gaan zitten.

Op 12 mei wordt de kapelaan naar Vlaanderen getransporteerd. Eenmaal de stoffelijke overschotten eindelijk in België zijn, is Operatie Brevier nog niet afgelopen. De BOB krijgt lucht van het zaakje, en ook media berichten erover. Eerst wil men het lijk begraven in de crypte onder de oude IJzertoren, maar dat plan gaat niet door. Vervolgens kreeg Verschaeve een tijdelijk onderkomen in de Sint-Sixtusabdij van Westvleteren. Eind juni 1973 worden zijn stoffelijke resten in een grafkelder in zijn vroegere parochie Alveringem begraven.

Nog twee andere missies
Vijf jaar later vond de volgende actie van de VMO plaats, toen het lijk van VNV-leider Staf De Clercq van het kerkhof van het Vlaams-Brabantse Leerbeek (Gooik) werd weggehaald en herbegraven in Asse. In 1997 werd het huzarenstukje nóg eens overgedaan, met het lijk van alweer een topcollaborateur, Anton Mussert. Hij leidde de NSB, die in Nederland collaboreerde met de Duitse bezetter.

Tekst: hln.be